تفسیر انفسی

#تفسیر_انفسی در بیان #علامه_حسن_زاده ادام اللّه ظلّه：

حضرت علامه در فص #کتاب_ فصوص الحکم در باب تفاسیر و تاویل حضرت شیخ اکبر سخنان شیرینی میفرمایند که چنین است:

این بیان و امثال این بیان در این کتاب شریف فصوص الحکم و همچنین در فتوحات مکیه و صحف تفسیریه اهل عرفان و خلاصه مطلق آثار قلمى این بزرگان در بیان آیات قرآنیه تفسیر انفسى قرآن است که ظاهر به حال خود محفوظ است و انتقالات عرفانى که همان تفسیر انفسى قرآن است بیان تأویلات آیات است که و ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا الله وَ الرَّاسِخُونَ فی الْعِلْمِ.

چون فصوص و فتوحات و دیگر کتب اهل کشف و شهود تفسیر انفسى قرآن کریم است، نیز در تأویل این آیه و بیان شیخ، گفته شد که مراد از آل فرعون قواى طبیعیه هیولانیه است و شجره، جمعیت حیوانیه به اصول و فروع و شعب و أغصان است و ثمره این شجره، انسان است که فرعون یعنى طبیعت، او را موسى نامیده است که موسى و فرعون خارج، حکایتى از موسى و فرعون نفس ناطقه کلیه انسانى و طبیعت جسمانى هیولانى اوست. عارف رومى بر این مبنا در دفتر سوم مثنوى گوید:

موسى و فرعون در هستى توست
باید این دو خصم را در خویش جست

چه آن که بارها گفتهایم باید این آیات مأول به مقامات انسانى بشود که فصوص و فتوحات و دیگر صحف کریمه اهل عرفان تفسیر انفسى قرآن کریماند، و مفتاح رمز آن در تطابق ین یعنى عالم و آدم مسلمند.

بیرون ز تو نیست آن چه در عالم هست
از خود بطلب هر آن چه خواهى که تویى

انسان، هم آدم و هم شیطان است و هم إبراهیم و هم نمرود و هم موسى و هم فرعون و هکذا که مجمع جمیع اسماء جلالی و جمالى است و از بدو تا ختم قرآن علاوه بر حوادث و وقایع خارجى، مقامات عالیه قرآن در مقام تفسیر انفسى در انسان متحقق است ((فکُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبِینٍ )) و اینکه تفسیر انفسى قرآن ایجاب مىکند بیان این لطایف و حقایق ذوقیه را، در تأیید و معاضدت آن از اهل بیت عصمت و وحى روایات بسیار داریم. چنانکه گاهى ائمه از خود خبر مىدادند که من چنینم و چنانم که عارف باللّه فانّی فی الله على بیّنة من ربّه مىباشد و آن چه را در مقام کشف عیانى که قابل هیچ گونه تعبیر و تبدیل و تحویل نیست متن واقع را بیان مىکند و تا انسان، خود، به سیر و سلوک در مسیر اولیاء حق قدم برنداشت و به عقل بسیط، یعنى نفس رحمانى نپیوست این سخنها در نظر او شبیه به افسانه و شعر است ولى به قول ملاى رومى در مثنوى:

کردهاى تأویل حرف بکر را،خویش را تأویل کن نى ذکر را

نکتهها چون تیغ فولاد است تیز،گر نباشد اسپرت واپس گریز

اگر انسانى را قلب سلیم بود، با طهارت مطلقه حائز همه أطوار وجودىاش (که به طور مستوفى در مصباح الانس فصل سوم فاتحه آن آمده است) در برههاى از زمان بخصوص در خلوتها با مراقبت و توجه تام، منصرف از نشئه طبیعت و آزاد از هر گونه رنگ تعلق گردد و مستغرق در بحار الأنوار ملکوت جمال و جلال شود مراتب عالى و درجات متعالى قرآن را در مقامات وجودى خود مىیابد؛ تا یار که را خواهد و میلش به که باشد.

مقتبس از #ممدالهمم

کانال فِی الحِکمَة
@felhekmat